De herfstvakantie is traditioneel de tijd van de provinciale jeugdkampioenschappen. Honderden schakertjes uit heel Vlaanderen trekken naar een plaatsje niet zo heel erg ver van hen vandaan, om er in enkele dagen onder elkaar uit te maken wie de sterkste jeugdspeler van de provincie is. Die mag dan tijdens de prijsuitreiking op het hoogste schavotje staan en krijgt een groot applaus.

Wie nooit op het hoogste schavotje plaats mag nemen, maar toch elke keer van de partij is, zijn die talloze ouders. Schaakouders. Een ras apart. Of moeten we zeggen: drie rassen apart…

“Jammer van die dame, he”

Je ziet hen twee dagen na elkaar met dezelfde weekendkrant aan een tafeltje zitten. Ze geven een klein fortuin uit aan dagen vol koffie. Ze praten gezellig met elkaar, maar hopen stilletjes dat hun kleine die ander z’n kleine afmaakt. Na de partij feliciteren ze elkaar met de prestaties van hun zoon of dochter. “Jaja, ze hebben dat goed gedaan. Ja, onze Jules heeft wel geluk gehad, hij stond niet zo goed. Maar toen gaf Karel zijn dame weg hé.”
“Ja, jammer van die dame, anders had hij wel gewonnen hoor, je zoon.” “Ja, ’t zal voor de volgende keer zijn. Goh ja, de volgende keer een nieuwe kans hé. Ja. Zo is het.” Terwijl ze van elkaar weten dat ze allebei willen dat die van hen wint, hoezeer ze ook hun best doen om te laten lijken alsof ze het super jammer vinden voor de ander.

Ze hebben een hart van goud, die schaakouders, en als je het hen heel eerlijk vraagt, dan klopt het wel dat ze graag willen dat hun kind wint, maar dan klopt het al evenzeer dat ze het leuk vinden als het kind van die ander wint. Want uiteindelijk, schaken is toch maar een spel hé? En zo lang hun kinderen zich amuseren en vriendjes maken, maakt het niet zo veel uit of ze nu 2 op 9 halen, of 7 op 9. Ze amuseren zich natuurlijk veel beter als ze veel winnen, dat is een feit.

En dus lopen de schaakouders op de toppen van hun tenen tijdens de partij. Ze lopen af en aan naar het bord van kindlief, tellen de stukken en voelen de zenuwen door hun lijf gieren omdat ze de stelling niet begrijpen en dus niet weten of die pion die de kleine voorstaat, genoeg is voor de winst. Of missen ze een mat?

Drie soorten schaakouders

Want zo is het. Er zijn drie soorten schaakouders. Zij die niets van schaken bakken, dat voor zichzelf durven toegeven en dus maar de hele dag aan een tafeltje blijven zitten, om hun zenuwen te bedwingen en vooral niet in de warrige atmosfeer van stukwinst en stukoffer en aanval en tijdsvoordeel binnen te treden.

Dan heb je nog zij die niet al te veel van schaken bakken, maar net genoeg om als het niet te ingewikkeld wordt, te weten dat iemand met een paard meer dan zijn tegenstander, in de regel wel de beste kansen heeft. Dat is de groep die loopt te ijsberen op enkele passen van het bord van hun kind. Ze begrijpen er niets van, halen er af en toe de gespecialiseerde hulp van een toevallige voorbijganger bij, maar begrijpen niet veel meer van zijn gewauwel dan van een Chinees die in zijn moedertaal de weg vraagt.

Uiteindelijk zijn er de schaakouders die ook schakers zijn. Naar de partij van zoon- of dochterlief kijken, vraagt ook van hen ijzeren zenuwen, niet omdat ze geen moer van het spel snappen, maar omdat ze vaak veel meer snappen dan hun kroost, en dientengevolge de hele tijd op hun tanden moeten bijten, hun armen gekruist voor hun borstkas, om toch maar niets van hun emoties en ideeën te verraden. De schakende schaakouders kiezen er dan ook meer dan eens voor andere oorden op te zoeken – je vindt hen vaker aan het bord van de concurrentie dan aan het bord van hun eigen kind, tot grote frustratie van de concurrentie, die over allerlei complotten zit te fantaseren en bang wordt dat de vader van de grote concurrent zijn of haar spel al gauw beter zal doorzien dat hij of zijzelf. Nog vaker staan ze te drummen aan het bord van de toppers. Ze wanen zich geen ouder meer, maar toeschouwer. Een win-winsituatie, want de toppers voelen zich belangrijk, de schaakouders hebben iets te doen, en hun kinderen noch de concurrenten van hun kinderen lijden onder de druk van het alziende oog.

Schakende schaakouders, ijsberende schaakouders en wachtende schaakouders, ze hebben één ding gemeen. Met het aanbreken van de vakantie kloppen ze voorzichtig op de deur van hun baas, ze vragen verlof aan om hun kind naar een tornooi te kunnen begeleiden, dromen wel van stranden en bergen maar storten zich gedwee met hun neus in de weekendkrant. Ze drinken nog een tas koffie. Ze gaan wandelen. Of winkelen, behalve op zondag. Ze zijn te vinden aan de bar. ’s Morgens om tien uur, ’s middags om twee uur en ’s avonds om zeven uur. Ze brengen hun dochter wat water, drogen de tranen van hun zoon, een enkeling barst zelf in tranen uit wanneer zijn lieveling verliest.

Schaakouders, ze verdienen elk toernooi wel een applaus.