In het hoofd van een wereldkampioen

‘Intimiderend’, ‘als een bulldozer die over je heen rijdt’, ‘een pletwals’, ‘erger dan een zwaar politiek debat’. De ervaringen van deelnemers aan een simultaan met Garry Kasparov spreken boekdelen. Wat een van de leukste momenten uit het leven van een schaakliefhebber was, ging gepaard met stress, zenuwen en afzien.

“Dat zal wel”, dacht uw dienaar toen hij de verzamelde reacties van de vorige jaren aanschouwde. Tot de telefoon ging: “Waarom speel je dit jaar niet eens zélf mee? Een verslag vanop de eerste rij.” Dat moesten ze geen twee keer vragen. Spelen tegen Garry Kasparov, een persoonlijke observatie van een hyperprofessioneel, psychologisch doordacht schaakbeest…

“Ik zoek altijd naar de beste zet, hoeveel tijd me dat ook kost”

Ik kan me niet meer exact herinneren wat het eerste was wat ik dacht toen ik wist dat ik een plaats kreeg achter een van de felbegeerde 30 borden in de Alfacamstudio’s in Lint. Ik weet wél nog dat ik me meteen afvroeg welke opening ik zou spelen. “De hippopotamus”, schoot door mijn hoofd. Hoewel, zou ik mijn enige kans ooit om tegen Kasparov te spelen verpesten met de Hippo??? Neen, natuurlijk niet. Terug bij mijn volle verstand gekomen besefte ik dat een strategie kiezen belangrijk was. Maar welke? Zou ik – arrogant als ik ben – gaan voor de zege? Of zou ik – mijn onzekere kantje – proberen als laatste over te blijven, ervan uitgaande dat ik toch zou verliezen? Immers, heeft Kasparov niet al zijn partijen in vijf jaar tijd gewonnen? Jawel, maar had hij ook geen moeilijke momenten, zoals tegen Ronny Baekelant of Chris Lanckriet enkele jaren geleden? En het psychologische? Hoe reageren op de pletwals die Kasparov schijnt te zijn? Hem in de ogen kijken? Een blinddoek omdoen om te tonen dat ik geen schrik had? Strak naar mijn bord staren? Veel te veel vragen en geen antwoorden.

Kasparov in zijn typische, allesinnemende houding.

Uiteindelijk besloot ik gewoon te gaan zitten en te genieten, van de eerste tot de laatste seconde. Ontspannen, relaxen, chillen en zetjes doen. Een potje schaken dus, zo simpel is dat. Tot de grootheid zelf aan je bord verschijnt, en dan nog voorbereid. Net voor de start van de simultaan checkte hij nog even bij organisatrice Inge Geerdens wie die journalist met 2000 elo was. Niet dat Kasparov schrik had, maar hij is geen kerstman, zoals hij een dagje eerder liet weten aan Michiel Devlieger in De Laatste Show. Eender welk risico, hoe miniem ook, smoort hij in de kiem. Alles om zeker niets te moeten laten liggen: hyperprofessioneel. Bij zijn eerste doortocht maakte hij meteen duidelijk waarvoor hij gekomen is. Subtiel raakte hij elk stuk aan voor hij begon, zacht tikkend op zijn pionnen om dan recht en strak in je ogen te kijken met een blik die weinig aan duidelijkheid inboet: “Ik ben hier om 30/30 te halen en jij bent een van mijn slachtoffers!” Ik kreeg 1.d4 tegen.

In eerste instantie op mijn gemak en weinig onder de indruk speelde ik rustig enkele theoretische zetten uit de Slavische opening, een solide baken en vooral bedoeld om niet als eerste van het bord te vliegen. Dat lukte uiteraard, want de vrouw naast mij – een parisienne en daar houden wij wel van – verloor in haar eerste tien zetten al drie stukken. En ze zal heus niet de enige geweest zijn. Ik probeerde me in te beelden dat ik een ‘gewone’ partij aan het spelen was en dat lukte wonderwel. Naarmate mijn buren als vliegen vielen, bouwde ik rustig en zelfs vrij logisch mijn stelling op. Kasparov stopte, keek me aan, ging achteruit, kwam terug vooruit, keek me opnieuw aan, zuchtte eens diep, schudde met zijn hoofd, tuitte zijn lippen en bewoog zijn wangen, zoals een vis die ademt.

Twaalf minuten lang bleef hij voor mijn bord staan, uitzonderlijk lang voor een simultaan, waardoor ik me behalve trots ook enigszins ongemakkelijk begon te voelen. Waarom dacht hij zo lang? “He is suffering”, riep Nigel Short zo luid dat je het tot in de speelzaal kon horen. “Ik wilde de beste zet vinden, of toch de moeilijkste, want anders kwam ik misschien in een te gemakkelijke remisestelling terecht”, zei Kasparov achteraf zelf en dat zal zeker dichter bij de waarheid liggen dan het voor mij zo mooi klinkende “He is suffering”. Kasparov wist dat ik van de 30 deelnemers de hoogste rating had en wilde simpelweg niets aan het toeval overlaten. Niets afzien. Mijn minutenlange gestaar in zijn ogen had geen effect. Je hebt het of je hebt het niet…

Desalniettemin begon ik me steeds beter te voelen en koos ik ervoor een iets minder eindspel in te gaan, wetende dat er nog maar zes spelers over waren, die bovendien allemaal zwaar materieel verlies hadden geleden. Het doel was nu duidelijk: “Als laatste overblijven.” Maar net op dat moment kwam de meester tacticus in Kasparov naar boven. Waar hij rustig was begonnen, stormde hij plots naar mijn bord, razendsnel. Hij rook mijn twijfel, speelde al zijn andere partijen a tempo en gunde me geen seconde bedenktijd. En jawel, zet per zet verslechterde mijn stelling tot ik uiteindelijk compleet zettenloos was. “You were fucked”, vatte Nigel Short het op de receptie achteraf droog samen. Net toen ik dacht dat ik in de partij zat, wat objectief bekeken ook zo was, kwam de pletwals waar al mijn voorgangers het over hadden, naar boven. Ik rekende niet meer helder en zonder het te beseffen kwam ook bij mij de stress naar boven.

Een hoogtepunt van de avond, analyseren met Kasparov, foto@Johan Christiaen

Uiteindelijk bleven twee mensen over: Marc Dillen en ik. Een van ons twee zou als laatste blijven zitten. Ikzelf wilde opgeven, ik kon immers geen zet meer doen en zou een eerste pion verliezen. Maar toen ik zag dat Dillen simpelweg een dame achterstond, besloot ik toch nog even te blijven hangen. Kasparov deelde mijn mening en bleef bij Dillens bord staan. “Het is tijd om op te geven”, zei zijn blik, wat iets later ook gebeurde, zodat ik zelf ook een einde aan mijn lijden kon maken, om dan het mooiste moment mee te maken: een postmortem van enkele minuten met de meester zelf.

Het is nog niet duidelijk of Kasparov volgend jaar opnieuw zal terugkeren naar ons land, maar als het zover is, kan ik iedere jeugdspeler aanraden te gaan voor een plaats aan die tafel. Het enige wat je dan moet doen, is inbeelden dat je Anatoly Karpov bent en dat je speelt om de wereldtitel. Kijk Kasparov aan en voel hoe Karpov zich ooit gevoeld moet hebben. Het is een wereld van verschil!

Donderdag om 18u kan je op Exqi kijken naar een uitgebreid verslag van het evenement, met beelden, interviews en veel meer.

  1. Joris
    Joris12-10-2011

    Moet zalig zijn! Het is u ten zeerste gegund, Jan! Ben benieuwd naar de partij… Lijkt me trouwens een idee om vanaf nu al m’n partijen in kostuum te spelen :-).

    Komt dat verslag overigens enkel op tv of kan je het achteraf ook online zien? Vroeg me hetzelfde af voor het event in Leuven.

  2. Rudi Lenaerts
    Rudi Lenaerts12-10-2011

    Beste Jan,
    als “medeschaker” gisteren kan ik alleen maar beamen dat spelen tegen Kasparav ook voor mij een uitzonderlijk genoegen was. En tegelijkertijd was het een intens plezierige avond.
    Al redelijk vroeg in de partij kwam ik op een toren en een pion achterstand. Je beseft dan maar al te goed dat je “opgevreten” gaat worden en voortdurend moet weerstaan aan het aanvallend geweld van Kasparov. Maar vanaf dan ben ik mij ook volledig gaan concentreren om het zolang mogelijk uit te houden. Wat me als echte amateur goed gelukt is, aangezien enkel Marc en jijzelf het langer uitgehouden hebben.
    Ik wil je bij deze alsnog feliciteren met je puike partij.
    Amicale groeten,
    Rudi

  3. Ruben
    Ruben12-10-2011

    ik heb een bijna gelijkaardige ervaring gehad in een simultaan tegen Kortchnoi. In een volledig gelijke stelling waar 30 zetten niets is gebeurd, zelfs geen pion is geruild, besluit Kortchnoi plotseling een kwaliteit te offeren om de stelling complex te maken. 20 zetten lang pareer ik alle dreigingen, maar dan begint het. Er zijn nog 2 andere partijen bezig, telkens een gemakkelijk technisch gewonnen eindspel voor Kortchnoi, met als gevolg dat ik binnen de 5 seconden moet zetten, terwijl Kortchnoi aan mijn bord soms langer dan een minuut blijft denken. Zet voor zet brokkelt mijn voordeel af tot een gelijke stelling en dan tot een verliesstelling . Ik geef op zet 75 op, enigszins ontgoocheld

  4. kris
    kris13-10-2011

    Mooie prestatie! Mooi verslag!

  5. Johan Christiaen
    Johan Christiaen13-10-2011

    Voor de aanvang van de simultaan had ik aan Jan Pote van Option gezegd dat jij als enige kans maakte op remise. Het zat er lange tijd in, doch nét niet.
    Mooi hoe je in bovenstaand artikel je gevoelens heb beschreven!

  6. brabo
    brabo13-10-2011

    @Ruben:
    In sommige simultaans worden er klokken gebruikt bij de eindfase om de resterende speler(s) toch nog een eerlijke kans te geven.

    Nu sommige simultaangevers zijn enkel geinteresseerd in hun %score op het einde van de dag en vergeten dat een simultaan eigenlijk andere doelstellingen heeft dan puur competitieve.

  7. arnaud
    arnaud13-10-2011

    mooi verslag Jan, het was alsof ik er zelf was!

  8. Inge Geerdens
    Inge Geerdens13-10-2011

    Knap !! Geniet van je prestatie !

  9. Luc Oosterlinck
    Luc Oosterlinck14-10-2011

    Het was machtig Jan, hoe je hem probeerde te beïnvloeden met je ogen, maar niets hielp tegen alles verslindende beer uit Bakoe. De conversatie achteraf met Nigel Short, jou en schaakreporter Devreese (denk ik) was ook boeiend, ga je dat ook nog gebruiken later? Voor Rudi was het ook een heerlijke avond denk ik, thx voor de mooie week dat we samen met vele mensen (weer een sterk team bezig gezien) aan dit project kunnen werken hebben. Wij zijn vermoeid maar voldaan.

  10. Peter
    Peter14-10-2011

    Mooi verslag, Jan, zo door de ogen van een deelnemer. Allicht was je ook de enige waardige deelnemer 🙂 Wat het inderdaad nog moeilijker maakt naar het einde toe.

    Brabo mag dan al beweren dat een simultaan andere doelstellingen heeft dan het competitieve (ik zou eerder zeggen: ‘ook’ andere), wanneer ik hier lees van een deelneemster die na tien zetten drie stukken achter staat of iemand die met een toren minder het zo lang mogelijk wil blijven volhouden, dan kan ik dat alleen maar een aanfluiting van het schaken noemen.

  11. Willem Hajenius
    Willem Hajenius14-10-2011

    Prachtig verslag Jan!
    We willen wel graag de partij zien, kan je die hier publiceren?

  12. Carine
    Carine14-10-2011

    Knap artikel! Een verslag over een schaakpartij voor elk wat wils, de schaker en niet-schaker!

  13. Nele
    Nele15-10-2011

    Zalig! Knap verslag. Lijkt me een prachtige en enorm leerrijke ervaring.

    Eveneens benieuwd naar je partij!

  14. hasanovich
    hasanovich17-10-2011

    one in a lifetime jan

Geef een reactie

Je moet aangemeld zijn om een reactie te geven.