Schaakfabriek pakt uit met een gloednieuwe rubriek: de verrassing. Iedere interclubronde wordt de verrassing van de speeldag bekenen. Of, om het anders te zeggen, de partij met het grootste eloverschil waarin de underdog toch weet te winnen. Hoe komt zoiets en waarom gebeurt het? Dat is het doel van deze rubriek. De eer van de afgelopen speeldag viel te beurt aan Tieme Verlinde, die verrassend won van Danial Saibulatov…

Het is altijd boeiend om te zien hoe een ervaren topspeler de duimen moet leggen tegen een jonge snotter of een middelmatig clubspeler. Een Eloverschil van 300 punten staat normaal gezien garant aan één ding: een pak rammel. Maar in onze rubriek “De Verrassing” is het anders. We zoeken de partijen uit met de hoogste ratingverschillen, waar de underdog wint. Voor de speeldag van zondag waren er 2 kandidaten, namelijk Wouter Gryson en Tieme Verlinde. Gryson won van Akhayan. Een knappe prestatie, maar helaas voor Wouter moet hij een andere Bruggeling laten voorgaan: Tieme Verlinde. Verlinde heeft een rating van 2141 en won zondag van niemand minder dan IM Danial Saibulatov. Die laatste heeft 2411 en daarmee is het verschil ruw geschat rond de 270 punten. Dat zou geen probleem mogen zijn voor Saibulatov, maar helaas: dat werd het toch.

Hoe komen zulke verrassingen tot stand? Dat is het onderwerp van deze rubriek. Er kunnen in principe vele redenen zijn: onderschatting, een slechte dag, slechte voorbereiding, een blunder, nervositeit als het lang gelijk blijft staan, tijdnood, een tegenstander die zichzelf overtreft, … . In de verrassing van zondag lijkt het erop dat Saibulatov in een combinatie van enkele elementen is getrapt. Hij kreeg een goede positie niet omgezet in een echt voordeel en probeerde dan de dingen te forceren. We gaan u niet langer in spanning houden. Alhier de leuke partij met een uitgebreide analyse. Je vindt het pgn-bestand onderaan de pagina.

(1) Verlinde,Tieme (2141) – Saibulatov,Danial (2411) [C00]
KBSK 2 – CREC (9.4), 25.02.2007
[Decoster,Frederic]

1.e4 Hoe kan een ‘zwakkere’ speler winnen van een hele sterke? dit is de vraag die we in de volgende analyse gaan proberen te beantwoorden. 1…e6 2.d3 De koningsindische aanval (KIA) tegen het Frans, in tegenstelling tot andere varianten waar wit d4 speelt om zoveel mogelijk invloed in het centrum te verkrijgen speelt wit in dit systeem veel behoudender. Door geen d4 te spelen vermijdt wit dat zijn centrum ondermijnd wordt met c5. Daarnaast heeft hij ook nog enkele duidelijke strategische aanvalsplannen (meestal rond een sterk e5). De varianten zijn erg complex en meestal enorm tactisch, gezien de speelstijl van Tieme is het dus een logische keuze om zo te spelen. Doordat de KIA een veilige opening is (de beginzetten zijn bijna altijd gelijk) is dit systeem erg populair op clubniveau. 2…d5 3.Pd2 Pf6 4.Pgf3 b6 hier kon ook c5 direct, om daarna de ruimte op de damevleugel in te nemen met een b5, de zwartspeler wil lang rokeren en daarom verzwakt hij zijn damevleugel niet teveel. 5.g3 Lb7 6.e5 de pion op e4 stond in, door de pion op e5 te plaatsen wordt deze het steunpunt van wit in de stelling. 6…Pfd7 7.Lg2 c5 8.0-0 Pc6 9.Te1 opnieuw erg typisch, het steunt niet enkel e5, maar maakt ook plaats voor het paard 9…Le7 10.Pf1 g5!? een interessant idee, kort rokeren zou wel erg optimistisch zijn omdat wit dan zijn plan kan spelen. Nu stuurt zwart aan op lange rokade en daarna aanval op de koningsvleugel. De zet g5 is ook gericht tegen een Lf4, een zet die de pion op e5 enorm versterkt. Fritz geeft hier een redelijk voordeel aan zwart (+1), gezien in m’n database nog verschillende partijen met deze zet terug te vinden zijn, en zwart er hele goede scores mee haalt, kunnen we stellen dat de opening niet zo goed verloopt voor mijn ploeggenoot… [10…0-0? dit is erom vragen, maar nu kunnen we enkele typische aanvalsplannen zien 11.h4… wit wil e5 verdedigen met Lf4, omdat zwart die niet zou kunnen wegjagen met g5 volgt dus h4. Een andere reden is dat wit een paard op g5 wil plaatsen en zo de weg vrijmaken voor zijn dame naar h5 11…Dc7 12.Lf4 b5 als b6 in het begin al gespeeld is, een duidelijk teken dat er iets verkeerd is 13.Pe3 (13.P1h2 is ook mogelijk, maar met het paard naar e3 zijn er meer taktische mogelijkheden op d5) 13…a5 14.Pg5 wat hier volgt is een voorbeeldje van hoe de witte aanval kan volgen, dit is enkel ter illustratie en niet gegarandeerd waterdicht, hoewel Fritz wit na enige tijd toch lijkt te prefereren (14.Pxd5!? een andere mogelijkheid 14…exd5 15.e6 Dd8 16.exd7 Dxd7) 14…h6 15.Dh5! hxg5 16.hxg5 de bedoeling, nu gaat de h-lijn open en daarnaast heeft wit nog een ander ideetje 16…Pb6 17.Pg4 Tfd8 18.Pf6+! gxf6 19.exf6 e5 20.g6 Lxf6 21.Dh7+ Kf8 22.Lh6+ Ke8 23.Lh3 c4 24.f4 met een bijzonder sterke aanval] 11.h3 een logische zet, wit wil een vervelende g4 ontwijken 11…h6?! dit is nogal tam gespeeld maar werd al eens gespeeld door Rozentalis tegen Shirov in zijn jonge jaren, h5 is gebruikelijker, en scoort goed voor zwart 12.c3 Dc7 13.d4 0-0-0 [13…cxd4 14.cxd4 Pb4 15.Le3+/= en wit behoudt een voordeeltje] 14.Le3 we volgen nog altijd Shirov-Rozentalis 1988, de computer geeft de stelling ondertussen als ongeveer gelijk en waarschijnlijk klopt dit ook, een duidelijk aanvalsplan op de tegengestelde rokades is niet zo makkelijk te vinden, waardoor beide koningen relatief veilig staan 14…Tdg8 [14…f6 dit werd gespeeld in bovengenoemde partij die Rozentalis won 15.exf6 Lxf6 16.b4 c4 17.h4 Thg8 18.hxg5 hxg5 19.P1h2 en na nog wat avonturen won Rozentalis] 15.De2 g4 16.hxg4 Txg4

Zwart is er nu in geslaagd om een lijn te openen op de koningsvleugel, maar toch kunnen we nog niet spreken van een grote aanval. Doordat het centrum dicht zit, kunnen de stukken van zwart die op de damevleugel staan niet deelnemen in de aanval en heeft wit nog niet zoveel te vrezen. Hij mag natuurlijk niet blijven niks doen of zwart zal zijn stukken omspelen en ineens wel een grote aanval krijgen 17.P3h2 Fritz geeft hier in eerste instantie de voorkeur aan Tab1 of b4 om een lijn op de damevleugel te openen 17…Tg7 18.Dh5 deze opstelling is logisch voor wit, de dame blokkeert de opmars van zwart op de koningsvleugel, en staat er ook actief 18…Dd8 een eerste stuk dat omgespeeld wordt naar de koningsvleugel, in deze fase van de partij heeft zwart (de sterkere speler) het initiatief in handen 19.b3?! ik heb een beetje het raden naar het doel van deze zet 19…Kb8 [19…f6 dit is eigenlijk de zet die zwart wil spelen om al zijn stukken te laten meedoen, dat hij hem niet speelt heeft te maken met de pion die ope6achterblij ft. Als we wat verder kijken zien we dat wit zo het evenwicht kan houden, bijvoorbeeld 20.exf6 Pxf6 21.De2 h5 22.Lf4=] 20.Tac1 Tieme zei na de partij dat hij een hele tijd niks had gedaan in de partij, waarschijnlijk bedoelt hij deze fase. Tc1 kan in de toekomst een nuttige zet zijn op de c-lijn, maar echt veel doet het momenteel niet 20…Dg8 21.Ted1?! idem, misschie n met het idee ergens pakken op c5 en offeren op d5, hoewel me dat wat vergezocht lijkt. Het lijkt ook wat dubieus omdat een f6 meer in aanmerking komt doordat er minder druk is op e6 21…Dh7 niet slecht, maar de suggestie van Fritz is sterker [21…f6!? 22.exf6 Pxf6 23.De2 h5 24.dxc5 bxc5-/+ 25.Db5? h4-+ en de computer geeft winnend voordeel zwart] 22.Pf3 cxd4!? 23.Lxd4 [23.cxd4 La3 dit is het idee na pakken op d4 24.Tb1 La6=/+ en zwart is erin geslaagd de coordinatie tussen de witte stukken in de war te sturen] 23…Pxd4 24.Txd4?! ziet er dubieus uit omdat e5 nu zwak wordt, de nadelen van cxd4 zijn dezelfde als daarstraks maar had wit toch moeten prefereren 24…Lc5 25.Td2 Dg6 Een interessant moment, doordat zwart gezien heeft dat e5 is verzwakt stuurt hij ineens aan op dameruil 26.Dh4 Dg4 [26…f6 het voorstel van Fritz, de pion op e5 wordt geruild maar de extra invloed die zwart daardoor in het centrum krijgt kan niet echt verzilverd worden 27.exf6 Pxf6 28.Df4+ Ka8 29.Pe5=/+ en zwart staat wel wat beter, maar de witte stelling lijkt te houden] 27.Dxg4 Txg4 28.b4?! positioneel moet dit een kromme zet zijn, c3 wordt nog zwakker en c4 komt in handen van zwart. Het lijkt een dure prijs om de loper van c5 weg te jagen 28…Le7 29.Pe3 Te4 Het intressantste moment van de partij, deze zet is de reden dat zwart de controle over de partij kwijtraakt. Zwart is al de gehele partij aan het drukken maar de witte stelling is erg stevig gebleken en wil maar niet kraken. Nu wil hij de pion op e5 gaan verorberen, wat op zich wel goed is maar erg gevaarlijk en dat zal in het vervolg blijken. Zeker als we er ook nog eens rekening mee houden dat de tijdnoodfase er aan komt. Als we dan nog weten dat Tieme tactisch erg gevaarlijk is komen we dichter bij de reden waarom hij deze partij weet te winnen. 30.Te1 Tc8 [30…Pxe5 31.Pxe5 Txe5 32.f4~~ lijkt wat op de partij] 31.Pd4 Txe5? hier begint het grondig fout te gaan [31…Txc3! 32.Lxe4 dxe4-/+ deze niet zo evidente variant geeft zwart nog voordeel, door de zwakke pionnen op e5 en b4 gecombineerd met het loperpaar staatzwartuitstekend] 32.f4! Th5 33.Lf3 dat dit zou gebeuren is zowat niet te berekenen op voorhand, we kunnen zeggen dat zwart het heft niet meer in handen heeft, straks komt Tieme nog af met enkele krachtzetten die het voordeel helemaal aan zijn kant doen omslaan, en in tijdnood zijn zo’n zetten goud waard! 33…Pf6 34.Lxh5 Pxh5 35.Pef5! dekt eenvoudig g3 en sluit het paard op h5 op een vreemde manier in 35…Lf8 36.Th2 Pf6 37.Pxh6 Txc3 38.Pxf7 Lxb4 39.Th8+ het is grappig om te zien dat zwart die de hele partij geprobeerd heeft aan te vallen op de koningsvleugel, juist door die open lijnen gaat verliezen! 39…Lc8 40.Kh1 er was weinig keuze met de dreigende aftrekschaak 40…Pe4 ziet er nog wel dreigend uit voor zwart, maar dit valt tegen, zeker na zijn volgende zet 41.Tb1 Pxg3+? 42.Kg2 ineens zit de zwarte toren in moeilijkheden, omdat ook de loper op c8 dekking nodig heeft en daarnaast het paard op g3 ook verdedigd moet worden. Wit wil een paard naar d6 spelen. 42…Lc5 [42…a5 43.Pb5+/- wint ook de kwaliteit] 43.Pb5! Pe4 44.Pxc3 Pxc3 nu staat wit twee kwaliteiten voor tegen enkele pionnen, dit zou nog best wel meevallen maar door de slechte stand van de loper op c8 kan zwart zich nauwelijks verdedigen 45.Tc1 [45.Tbh1+/- is nauwkeuriger volgens Fritz] 45…d4 46.Pe5 Kb7 47.Kf3 om de g-lijn vrij te maken voor de toren 47…Pb5 48.Tg1 Pd6 49.Tgg8 b5? een laatste fout 50.Th7+ opgave, wit komt een toren voor. Als conclusie van de partij kunnen we hetvolgende zeggen: 1.De opening, zwart had wat voordeel maar wit kon aanklampen zonder duidelijk in het nadeel te komen 2.Middenspel, opnieuw stond zwart telkens beter, maar wit kon blijven aanklampen en zo het voordeel beperken 3.Eindspel, het vroege eindspel kwam net voor tijdnood, daarin forceerde zwart zijn stelling door in te gaan op een erg gecompliceerde variant. Net hierin kwamen de sterktes van wit boven, moeilijke tactische verwikkelingen waarin hij uiteindelijk de bovenhand haalde 4.Afwerking, de voorsprong in materiaal werd heel snel en foutloos in winst omgezet ook door nog enkele foutjes van zwart. Een interessante partij en chapeau voor Tieme! [50.Th7+ Kb6 51.Txc8! Pxc8 52.Pd7+ Kc6 53.Pxc5 Kxc5 54.Tc7++-] 1-0

Download hier het pgn-bestand.