“Vind je het erg als ik even de partijen van Grand Slam in Bilbao opzet?” vraagt Kasparov midden in het interview. We hebben het net uitvoerig gehad over de schaakpolitiek en de nederlaag die hij als lid van het Karpov-team heeft opgelopen. Mijn interesse gaat natuurlijk vooral uit naar zijn leerling Magnus Carlsen.

“Je weet toch dat ik niet meer samenwerk met Magnus”, countert Garry Kasparov onze eerste aanzet over zijn voormalige poulain. Maar Kasparov heeft gelukkig geen probleem om erover te praten. Vooral de houding van het jonge, Noorse wonderkind kan beter…

“Als hij hard werkt, wordt hij onklopbaar”

Garry Kasparov volgt ieder internationaal toernooi, zonder uitzondering. “Ik volg alle partijen zelfs vrij intensief. Niet alleen omdat ik dat prettig vind, maar ook omdat ik me zo nog creatief kan bezighouden met het schaken.” De reus van Baku doet meer dan alleen volgen. Hij bestudeert de partijen echt en is volop bezig met het updaten van zijn eigen database. “Ik schaak graag, dus ik kan je verzekeren dat mijn database tot op heden steeds bijgewerkt is. Ik zoek en vind nog steeds veel nieuwe ideeën en ben altijd benieuwd of een van de huidige topspelers die ideeën zelf ook gevonden heeft. Tot nu toe is dat nog niet zo vaak gebeurd trouwens”, legt hij met enige trots uit. De partij die zijn aandacht trekt is die tussen Alexei Shirov en zijn oud-leerling Magnus Carlsen.

SF: Magnus is niet echt in bloedvorm de laatste weken, he?
Kasparov: “Inderdaad, maar ik ben niet echt verrast. Magnus is een briljante schaker, maar hij moét willen werken. Anders zal het niet lukken.”
SF: Is dat de reden dat jullie niet meer samenwerken?
Kasparov: (aarzelend) “Neen, niet helemaal. Het was een combinatie van dingen. Ik had zelf een bijzonder drukke agenda met de verkiezingen en had dus zelf niet meer zoveel tijd om hem te begeleiden. Anderzijds had ik ook het gevoel dat Magnus wat meer vrijheid wilde. Ik gaf hem altijd openingsadvies en het leek mij dat hij het soms vervelend vond dat ik wat aandrong op bepaalde keuzes die ik wilde dat hij zou maken.”
SF: Daar wil ik graag even op inpikken. In de olympiade pakte hij uit met enkele ronduit verrassende openingen, zoals in zijn partij tegen Mickey Adams, waar hij 1. e4 beantwoordde met g6, gevolgd door een soort pirc met een snelle Ph5. Wat vond u daarvan?
Kasparov: “Dat keur ik zeker niet goed. Meer zelfs, ik vind het bijna beledigend dat je zulke opening speelt tegen iemand als Adams, een gereputeerde topschaker. Magnus verdiende het in mijn ogen om die partij te verliezen. Maar toch komt het vooral neer op de werkhouding, hoor. Kijk, Magnus is momenteel in staat om van een ‘gewone’ 2700-speler te winnen zonder veel problemen, om het even simpel voor te stellen. Hij heeft aan zijn talent genoeg omdat te doen. Maar op topniveau verandert dat. Als je tegen Kramnik en Anand wilt concurreren, heb je écht wel veel meer nodig dan wat ideetjes of tips. Je moét werken.”
SF: Het afgelopen jaar is Magnus toch niet zomaar naar 2826 geklommen, toch?
Kasparov: “Natuurlijk niet. Wij hebben samen enkele heel goede trainingssessies gedaan. In Kroatië en Marrakesh hebben we echt gewerkt zoals het zou moeten. Dat wil zeggen minimum 5 of 6 uur per dag als het niet meer was. En je zag meteen dat hij daar in zijn partijen de vruchten van plukte. Hij won bijna alles en verloor gewoon niets. Ik heb hem mee naar de top geloodst, ondermeer door ervoor te zorgen dat hij hard werkte. Nu staat hij er alleen voor en ik hoop dat hij niet zal vergeten welke effecten ons werk gehad heeft. Hij heeft mijn databases en hij kent mijn manier van werken. Nu moet hij het zelf doen.”

SF: Is zijn modecarrière goed voor zijn schaak?
Kasparov: “Wel, ik moet eerlijk zijn. Ik vind het goed dat hij dat gedaan heeft, want het is een ongelooflijk goede promotie voor het schaken, maar tegelijkertijd. Als je wil winnen tegen spelers als Kramnik en Anand, moet je 100% gefocust zijn. Anders lukt dat niet, zeker niet in de belangrijke toernooien. Dus het heeft wel zijn keerzijde en ik hoop dat hij niet vergeet dat zijn schaakcarrière eronder zal lijden als hij zich niet voldoende voorbereidt.”
SF: Is dat het verschil met Anand en Kramnik momenteel: de voorbereiding en werklust?
Kasparov: “Zonder twijfel. Kijk naar Anand. Dat is toch een voorbeeld voor iedere schaker. Op zijn veertigste haalt hij nog steeds een niveau om u tegen te zeggen. Ik heb daar ontzettend veel respect voor. Anand doet zijn uren thuis, hoor, dat kan ik je verzekeren. Of kijk naar Kramnik. Die is wel zes jaar jonger dan Anand, maar toch zie je ook bij hem die drang naar perfectie. Hij had even een dipje, stelde in interviews dat zijn repertoire beter kon en enkele maanden later staat hij er al terug. Dat is de generatie die geleerd heeft van de matchen tussen mij en Karpov. Die generatie staat er nu nog altijd, terwijl er toch veel nieuwe, jonge schakers zijn bijgekomen. Dat is geen toeval volgens mij. Maar goed, als Magnus hard werkt, zal hij onklopbaar worden”

“Simultaan hier is voorbeeld voor FIDE”

Kasparov zelf schaakt niet meer op dat niveau en lijkt ook geen aanstalten te maken om terug te keren naar de toernooiwereld. Maar simultaan spelen, doet hij wel nog. En met enthousiasme.

Kasparov: “Ik vind dat belangrijk, ja. Niet alleen omdat het mijn job is. Ik verdien er natuurlijk mijn brood mee, maar het inhoudelijke aspect vind ik veel belangrijker. Door zo’n simultaan te geven promoot ik de sport en kan ik sommige jonge schakers hopelijk inspireren om verder te gaan en plezier te beleven.”
SF: Je komt hier ieder jaar terug. Begin je een speciale band te krijgen met dit toernooi?
Kasparov: “Toch wel. En nu zal iedereen denken dat dit een cliché is, maar ik zal je wat vertellen. Ik heb een dochter die vier jaar oud is. En twee verjaardagen heeft ze hier in Antwerpen gevierd, tijdens dit evenement. Haar vierde verjaardag was dinsdag. Daar komt nog eens bij dat ik hou van evenementen met traditie. En dit evenement wordt jaarlijks georganiseerd. Ik hou daar wel van. Om te eindigen vind ik het ook een heel goed evenement, want het is gericht op de bedrijfswereld. Ik weet dat vele schakers dat overbodig vinden, maar dat is niet zo. Dat is precies wat de schaakwereld nodig heeft: sponsors. Je kan die enkel aantrekken als je ze betrekt en moeite doet. Dit evenement is een mooi voorbeeld van wat de FIDE zelf veel meer zou moeten doen.”

De cirkel is rond. We zijn terug bij het beginpunt van het interview: de FIDE en wat het schaken nodig heeft. Garry Kasparov nestelt zich terug achter zijn laptop en mompelt wat over de stellingen die hij in Bilbao ziet. “Kijk, het Catalaans. Erg populair de dag van vandaag. Ik ben eens benieuwd wat er te zien zal zijn. Interessant, interessant…” Ook al lijkt hij het leuk te vinden zijn analyses te delen met een schaakleek, na een uur is het tijd om de trein terug naar Leuven op te springen.

We geven graag nog mee dat Kasparov uiteraard al zijn partijen in de simultaan won. Meer informatie daarover vind je op de site van Yournextmove, de organisatie die heel dit evenement op poten heeft gezet en die het koppelt aan de promotie van schaken op school.