Ooit was hij de nummer 15 van de wereld en de beste Nederlandse speler na Jan Timman. Ooit speelde hij in toernooien met Garry Kasparov en Anatoly Karpov.

Vandaag is zijn rating gezakt naar 2467 en won hij op zijn “oude dag” het meestertoernooi in Brasschaat. Een wereld van verschil, maar de passie voor het spel: die is geen sikkepit veranderd. En hoewel de titel misschien het vermoeden van een “arrogante Hollander” doet rijzen, is het tegendeel waar! Van Der Wiel kwam gemotiveerd naar Brasschaat en gaat er gemotiveerd weg. Tijd voor een interview over zijn toernooi, onze jeugdspelers, computers en veel meer…

Van Der Wiel: “Ik speel graag in België”

John Van Der Wiel is een grootmeester met een naam als een klok. Als oud top 20-speler is de Nederlander een man die alle groten der aarde achter het schaakbord bekampt heeft. Die tijden zijn helaas voorbij, maar hij blijft een uiterst bescheiden, aimabel iemand die nog steeds zijn volle zelf geeft voor het schaakspel, ook al zijn zijn tegenstanders nu dikwijls nobele onbekenden zoals Nils De Vos, Thibaut Vandenbussche en Glen De Schampheleire (al zijn zij natuurlijk allerminst onbekend bij ons Belgen).

Van Der Wiel: “Ik was erg gemotiveerd voor ik naar hier trok. Ik had eerder deze zomer al in Leiden gespeeld, maar dat toernooi liep niet goed. Het was de tijd van de hittegolf en ik raakte maar moeilijk aangepast aan de warmte. Ik heb niet verloren dat toernooi, maar ik ben de toppers ook niet tegengekomen, dus dat liet een wat wrange nasmaak achter. Ik begon me dus goed voor te bereiden op het toernooi in Brasschaat. Ik had daar nog andere redenen voor, hoor. Ten eerste kom ik erg graag in België en het was al zo lang geleden. De laatste keer dat ik hier speelde, was in het Lost Boys in Antwerpen. Ten tweede zijn de contacten om deel te nemen hier via enkele bevriende kennissen gelopen, zoals Michel De Wit van Charlois Rotterdam en Valery Maes van de organisatie van het toernooi. En ten derde wist ik al dat dit mijn laatste zomertoernooi zou zijn. Dat moest ik toch goed afsluiten!”
SF: Zeker! Wat trekt je aan in ons land?
Van Der Wiel: “Weet je wat ik grappig vind? Als je in België een remise speelt, komt iedereen naar je toe om je een hand te geven. Dat is beleefd, vinden ze hier. Als je dat in Nederland doet, schelden ze je bij wijze van spreken de huid vol. Belgen zijn bescheidener en het is hier wat gemoedelijker. Daar hou ik wel van.”

“Vroeger was het stresserender”

SF: Je hebt ooit in de wereldtop gespeeld. Is het nog prettig voor jou om in dergelijk toernooi te spelen, dat lokaal wel heel hoog aangeschreven staat, maar natuurlijk niet in de belangstelling komt van de internationale schaakpers?
Van Der Wiel: “Oh, zeker, hoor. Dit is veel minder stresserend en dat is wel prettig. De sfeer was heel goed, de mensen vriendelijk en ik heb me achter het bord ook prima geamuseerd.”
SF: Laten we toch eens wat namen overlopen: Glen De Schampheleire, Nils De Vos, Thibaut Vandenbussche en zelfs Mher Hovhanisian. Ooit van gehoord?
Van Der Wiel: “Nou, om eerlijk te zijn niet echt voordat ik aan mijn voorbereiding begon. Ik wist bijvoorbeeld zelfs niet dat Hovhanisian vorig jaar ook al kampioen van België was geworden (lacht). Maar dat heeft niets te maken met een gebrek aan respect, hoor. Ik volg het gewoon niet meer zo goed. Ik ben bovendien een fervent bridger en steek veel van mijn vrije tijd daarin.”
SF: En?
Van Der Wiel: “Nou, het is niet te vergelijken met schaken. Ik denk dat ik in bridge een sterke 2200-speler zou zijn als je ons ratingsysteem op het hunne zou toepassen. Maar het is puur een hobby, niet mijn beroep. Maar om even verder te gaan op die andere spelers: toen ik me begon te informeren, had ik snel door dat ik met enkele pittige concurrenten te maken zou krijgen. Die De Schampheleire bijvoorbeeld. Ik vond partijen van hem van twee jaar geleden. Toen had die jongen een rating van 1800. Ongelooflijk! Ik wist dus meteen dat iemand die in twee jaar tijd naar 2300 is gegroeid niet te onderschatten is.”

SF: Had je eigenlijk al tegen iemand gespeeld die hier meespeelde?
Van Der Wiel: “Toch wel. Tegen Rick Lahaye en Jan Rooze. Die laatste is iemand van mijn leeftijdscategorie en die ben ik wel eens tegen het lijf gelopen in de Belgische en Nederlandse interclubs. Maar de anderen waren nieuw.”
SF: Wie heeft er een goede indruk nagelaten op jou?
Van Der Wiel: “Wel, Glen en Nils omdat ik vind dat ze zeer allround spelen. Vroeger had je spelers als een Velimirovic. Die kon geweldig aanvallen en zijn carrière teerde vooral op het betere hakwerk. Maar vandaag is alles anders. Als een tegenstander zich deftig voorbereidt, zorgt hij ervoor dat je in een stelling komt die je niét zo graag speelt. Dus moet je van verschillende markten tegelijkertijd thuis zijn. En ik vind dat Nils en Glen dat in zich hebben. Ze gaan er later zeker nog profijt aan hebben.”
SF: Een vervelende vraag, maar wie vond je niet indrukwekkend?
Van Der Wiel: “Ik houd niet zo van Fomichenko. Als persoon heb ik uiteraard niets tegen hem, maar ik vind het geen mooie schaker. Zijn stijl is … “lelijk”, zeg maar. Het is heel efficiënt, maar het spreekt me niet aan. En ik vind dat hij ook redelijk wat geluk heeft gehad in dit toernooi. Hij had gerust minder kunnen hebben. En Hovhanisian speelde ook duidelijk een ongelukkig toernooi. Ik weet zeker dat hij veel beter is dan hij hier heeft getoond.”

“Ik vertrouw niet op computers”

SF: Er is al vrij veel gezegd over jouw voorbereiding voor dit toernooi. Hoe gaat dat precies in zijn werk?
Van Der Wiel: “Wel, om te beginnen even meegeven dat de organisatie de loting al begin juli heeft gedaan. Dat is erg handig. Ik ben daarna op zoek gegaan in mijn database naar mijn tegenstanders, in juli al. Ik heb grondig, maar op mijn gemak gewerkt en gezorgd dat ik gewapend was tegen de meeste tegenstanders. Ik wil ook nog zeggen dat ik wel gebruik maak van databases, maar niet zo houd van computers en engines. Om te beginnen vertrouw ik ze niet echt en bovendien kan ik er erg slecht mee overweg. Ik analyseer dus bijna alles zelf. Van die engines word je lui, maar goed, als je er goed mee kan werken, is het uiteraard wel een troef.”
SF: Ben je tevreden met je uiteindelijke score?
Van Der Wiel: “Zeker weten. Vooraf had ik gehoopt op iets als +4 wat, dacht ik toen, genoeg zou moeten zijn voor tenminste een gedeelde toernooizege. Ik had wel verwacht dat de mogelijkheid bestond dat Hovhanisian de rest op een hoopje zou spelen, dus daar probeerde ik op te letten. Maar het is allemaal anders gedraaid, he (lacht).”
SF: Het was je laatste toernooi deze zomer, maar voor zover ik weet, ben je nog steeds een beroepsspeler…
Van Der Wiel: “Ja, zeker. Ik focus me vooral op clubcompetities (interclubs) en trainingen. Ik speel in Duitsland en Nederland en ik werk veel samen met jeugd. Een van mijn pupillen is trouwens Marco Kirana, die hier ook meespeelt. En volgend jaar zal ik waarschijnlijk opnieuw naar Brasschaat komen. Het was een aangename ervaring en ik apprecieer de organisatoren erg. Het zijn geen ego’s die aan hun clubgenoten willen tonen hoe goed ze zijn, maar mensen die oprecht proberen het zo goed mogelijk naar je zin te maken. Tot volgend jaar dus!”