Als schaakland stelt België, eerlijk is eerlijk, weinig tot niets voor. Op internationaal vlak zijn wij Belgen zelfs al blij als we een IM kunnen baren. Heel fijn, maar op wereldschaal helaas weinig wereldschokkends.

Sinds kort steekt ons land echter op een andere manier de kop boven water. ’s Werelds sterkste schaakengine Houdini is ontworpen door een Leuvenaar en sinds kort heeft DGT, de verdeler van digitale schaakborden en elektronische klokken, zijn klassieke software overboord gegooid en vervangen door authentiek Belgisch spul. En zo is België plots op élk toptoernooi prominent aanwezig. Schaakfabriek.be sprak met ontwerper Jan Vanhercke over zijn “Livechess”, dat er na jaren hard labeur is gekomen. “5 procent inspiratie, 95 procent transpiratie.” …

“Het komt wel goed en dan ga ik nog lachen”

Winter, 2006, Brugge. In het plaatselijke clublokaal spelen enkele Belgische toppers voor het eerst in de “Brugse Meesters”, een toernooi waarin onder andere Evgenij Miroshnichenko zich bekend maakte in het Belgische schaakwereldje. Nog aanwezig: uw dienaar, voor zijn eerste reeks toernooiverslagen ooit én ene Jan Vanhercke. Als toeschouwer, maar met een speciaal oogje voor de liveborden die ter plekke gebruikt werden. Vanhercke is de dag van vandaag een van de leidende figuren van Jeugdschaak.be en dus de organisatie van het BK Jeugd, maar toen was hij eerder een helpende hand op de achtergrond. “Ik was eigenlijk vooral geïnteresseerd in een elektronisch demonstratiebord, voor lessen aan de jeugd. Op die Brugse Meesters zag ik echter die borden en mijn nieuwsgierigheid was meteen gewekt.”

En zo begon Vanhercke, beroepsmatig softwarekenner en problem solver, zelf met het experimenteren van de werking van die mysterieuze schaakborden. Op het Belgisch Jeugdkampioenschap in Oostende enkele maanden later kwamen de eerste tests. “Ik kwam te weten dat de Belgische Schaakbond vijf van die borden had gekocht, met software voor ieder individueel bord, maar dus ook zonder software voor alle borden samen. Anders gezegd: voor ieder bord had je een aparte pc nodig. Bovendien was de software (beter bekend als Toma, red.) vrij duur, dus wilde ik zelf eens kijken of het niet zou lukken om daar iets van te maken.” De eerste tests op dat BJK toonden simpelweg stellingen, zonder zetten, net als een toeschouwer die rondwandelt in een toernooizaal. Erg succesvol waren die tests overigens niet, waardoor de pogingen van Vanhercke op flink wat hoongelach werden onthaald.

“Het klopt dat er echt nog ongelooflijk veel mis mee was met mijn tests toen, maar aan dat gespot heb ik mij nooit gestoord. Ik wist toen ik eraan begon, dat het nodig zou zijn om erg veel ervaring op te doen. Ik dacht dus bij mezelf: het komt ooit wel goed en dan zal ik zelf lachen. In ieder geval, dergelijke software ontwikkelen is echt erg moeilijk. Het zwaarste is dat het bord moet begrijpen wat er op de velden gebeurt. Om een simpel voorbeeld te geven: Als een toren van a1 naar h1 wordt gezet, moet het bord begrijpen wat dat stuk doet over de velden b1, c1 enzovoort gaat. En hij moet begrijpen dat het eindpunt h1 is. Daarnaast moet hij ook rekening houden met stukken die omvallen, die half een ander veld raken enzovoort”, aldus Vanhercke. “Een werkje dat veel, veel geduld en gepruts vereist. Het was 5 procent inspiratie, 95 procent transpiratie.” Dat “werkje” zou enkele jaren duren. Tussen 2006 en 2009 wordt een duizendtal pagina’s code geschreven. Dat was niet alles, want Vanhercke kocht zelf maar liefst 16 borden – een serieuze investering – om alle aspecten van zijn software te kunnen uitwerken. Alle Belgische toernooien konden gratis gebruik maken van zijn software en de server van deze website, waardoor bijna alle hoogtepunten in ons landje hier (en op toernooiwebsites zelf) te volgen waren.

“Ik ben zelf naar DGT gestapt en heb hen mijn product getoond”

Na bezoekjes aan tal van Belgische toernooien en ook de Your Next Move-simultaan met Garry Kasparov komt de software stilaan op kruissnelheid. “Ik had een duidelijk idee gekregen van wat ik wilde. Die borden zijn nog steeds geweldig, maar de Toma-software was niet goed, volgens mij. Sinds 1999 was dat product eigenlijk niet meegeëvolueerd met de opkomst van live-uitzendingen op het net. De vernieuwingen die ik wilde maken, zijn moeilijk aan de oppervlakte te zien, maar zijn compleet anders in de opbouw. Kort gezegd komt het erop neer dat ze veel betrouwbaarder is dan de Toma-software. Geen crashes meer en een duidelijke gebruiksvriendelijkheid.”

De Grimbergenaar kwam vorig jaar op het punt dat hij geloofde definitief software te hebben, die simpelweg beter was dan de Toma-versies waar de digitale borden van DGT tot dan toe op draaiden. “Ik heb toen mijn stoute schoenen aangetrokken en ik heb zelf naar DGT gebeld. Ik ben naar Nederland gereden, heb mijn software gedemonstreerd en de ideeën erachter getoond en ze waren onder de indruk. Toen zijn de gesprekken begonnen en sinds september is er officieel een samenwerking. DGT maakt nu voor zijn live-uitzendingen gebruik van ‘Livechess’ en dat is mijn product”, vertelt hij trots. “Sindsdien heeft DGT blijkbaar geen klachten meer gekregen over het functioneren. Ik ben daar zeer trots op, ja.”

Behalve de klassieke registratie van zetten, lijkt het uitbreiden met mediatoepassingen de grootste uitdaging voor de toekomst. “We hebben met Livechess al de uitzending van de Kasparov-Short blitzmatch in Leuven gedaan. Dat was een combinatie van video, partij enzomeer. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat maar liefst 8 procent van het internetverkeer nu via mobiele devices verloopt, zoals de Ipad of andere tablets. Ook dat zal een prioriteit zijn voor later. Ik kan er nog niks over zeggen, maar we hebben echt een aantal geweldige ideeën op ons lijstje staan.”

Wat dat zal zijn, is nu nog toekomstmuziek, maar geruchten dat het WK in Moskou betrokken partij zal zijn, nemen toe. De Facebookpagina van Vanhercke toonde onlangs immers aan dat hij in de Russische hoofdstad was, samen met … de topman van DGT. Wie weet…